Aktualności

Detektywi z Instytutu Badań Systemowych PAN

W rolę detektywów musieli wcielić się pracownicy Instytutu Badań Systemowych Polskiej Akademii Nauk z Warszawy przy okazji prac nad unijnym projektem Atlas Zasobów Otwartej Nauki (AZON). Aby prace doktorskie obronione w Instytucie 30 czy 40 lat temu mogły być umieszczone na platformie internetowej AZON, potrzebne są uaktualnione zgody autorów rozpraw lub ich spadkobierców. Docieranie do wielu z nich okazało się nie lada wyzwaniem. Poszukiwania prowadzone są w całej Polsce, ale i za granicą.

Instytut Badań Systemowych PAN z Warszawy, który jest jednym z partnerów w projekcie AZON, postanowił udostępniać na platformie dotąd niedostępne on-line prace doktorskie z lat 1988-2010 z zakresu nauk technicznych – automatyki, robotyki oraz informatyki. W tym celu dr Jan Owsiński, dyrektor ds. naukowych, przejrzał ponad 160 doktoratów, przechowywanych w magazynie biblioteki Instytutu i wybrał z nich 79 najciekawszych. Najstarsza praca doktorska, wybrana do digitalizacji, pochodzi z 1988 r. Wyselekcjonowane rozprawy, z których najstarsze są napisane na maszynie do pisania, wymagały odkurzenia specjalną szczoteczką i oczyszczenia, niektóre także naprawy – miały rozdarte karty lub rozeschłe grzbiety.

Największym wyzwaniem na etapie przygotowania prac do skanowania okazały się względy formalne. 

– Konieczne było ustalenie aktualnych właścicieli praw autorskich do wybranych rozpraw. Niektórzy autorzy mogą już nie żyć. W takich przypadkach prawami autorskimi dysponują ich spadkobiercy i to do nich musimy dotrzeć – opowiada Dagmara Borkowska z IBS PAN. – Do tej pory dowiedzieliśmy się o dwóch takich smutnych przypadkach. Obecnie trwa uaktualnianie zgód na publikację prac doktorskich on-line. Dokumenty te muszą odpowiadać obowiązującemu prawu. Dlatego też musimy uzyskać ponowną zgodę na publikację w przypadkach, gdy została ona już kiedyś udzielona, ale odbyło się to przed ostatnią nowelizacją prawa autorskiego w Polsce.

Pracownicy Instytutu musieli więc odnaleźć w sobie żyłkę detektywistyczną i ustalić nowe adresy autorów prac lub ich bliskich. Wielu spośród naukowców, którzy obronili doktorat przed Radą Naukową IBS PAN, już dawno bowiem zmieniło miejsce pracy i zamieszkania. Tylko część z nich mieszka w Warszawie. Poszukiwania prowadzone są w całej Polsce, ale i za granicą.

– Okazało się, że jedna z autorek przebywa teraz na stażu w Hiszpanii i stamtąd przysłała nam zgodę – mówi Jarosław Bolek  i przyznaje, że najwięcej czasu zajmuje oczekiwanie na korespondencję. Ponieważ niezbędne dokumenty trzeba wysłać tradycyjną pocztą, przez co proces trwa kilka tygodni. Dopóki nie ma uaktualnionej zgody autora, wstrzymane są dalsze prace.

Natomiast z chwilą, gdy do Instytutu dociera zgoda autora, jego rozprawa jest skanowana na jednym z dwóch kolorowych skanerów, zakupionych specjalnie na potrzeby projektu AZON. 
– Po niezbędnej obróbce graficznej prace zostaną umieszczone na platformie AZON. Każda będzie opatrzona odpowiednim opisem (metadanymi), dzięki którym przyszli czytelnicy będą mogli ją nie tylko szybko znaleźć ale i zorientować się w treści i zakresie tematycznym każdego doktoratu – dodaje Joanna Niesłuchowska-Kubacz.

Informacje o zasobach naukowych IBS PAN będzie można znaleźć w Atlasie Zasobów Otwartej Nauki – internetowej platformie informacyjnej, która gromadzi, przetwarza i bezpłatnie udostępnia zasoby nauki w otwartej formie wszystkim zainteresowanym. Powstaje ona w ramach projektu Aktywna Platforma Informacyjna e-scienceplus.pl w Centrum Wiedzy i Nauki Technicznej (CWiNT) Politechniki Wrocławskiej, która jest koordynatorem projektu. Partnerami są: Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu i Instytut Badań Systemowych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. AZON jest finansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Zapraszamy do współpracy: kontakt@azon.e-science.pl